Η σημερινή κατάσταση, όσον αφορά τα σκουπίδια στην περιφέρεια Ηπείρου, αλλά και στην Ελλάδα γενικότερα, είναι άναρχη, ανεύθυνη, άθλια και εγκληματική, έναντι της υγείας, της οικονομίας και του ήδη βεβαρημένου περιβάλλοντός μας.
Η κρατική, δημοτική, παρέμβαση και μέριμνα είναι ανύπαρκτη.
Ο νόμος που ψηφίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, χωρίς μεγάλες αντιδράσεις και διαφωνίες, είναι απαράδεκτος.
Άκουσον-άκουσον, την διαχείριση και την επεξεργασία των απορριμμάτων, με την κατασκευή , π.χ, μιας πολύ μεγάλης μονάδας για όλη την περιφέρεια Ηπείρου, στη θέση Ελευθεροχώρι – Δωδώνης , αναλαμβάνουν οι περιφέρειες. Δηλαδή τα σκουπίδια π.χ. από το Κεφαλόβρυσο – Πωγωνίου, θα εναποτίθενται εκεί.
Αντί για αυτοδιοίκηση και τοπικοποίηση έχουμε συγκεντροποίηση.
Αντί να ασχολούνται τοπικά, οι Δήμοι που είναι υπεύθυνοι για τα σκουπίδια τους και την προστασία του περιβάλλοντός τους, δεν ασχολούνται.
Αυτό είναι ακατανόητο.
Η κρατική εξουσία, οφείλει να αναθέσει, με νόμο, στην τοπική αυτοδιοίκηση (Δήμους), την μέριμνα και επεξεργασία των σκουπιδιών τους. με την ίδρυση μικρών μονάδων.
.
Η εύκολη δικαιολογία την οποία επικαλούνταν, τα τελευταία χρόνια οι Δήμαρχοι, είναι ότι δεν θέλουν οι κάτοικοι την εναπόθεση στην Α ή Β θέση , δεν ισχύει, γιατί δεν έκαναν ποτέ τον κόπο, να ενημερώσουν σωστά και υπεύθυνα τους δημότες τους.
Μέχρι σήμερα, ακόμη δεν έχει γίνει καμία σωστή ενημέρωση. Έστω και τώρα, εάν αρχίσει, είναι σίγουρο ότι όλοι μας θα πειστούμε και θα προστρέξουμε, να προστατεύσουμε το περιβάλλον που ήδη έχει επιβαρυνθεί πολύ.
Προσωπικά πιστεύω ότι η απόφαση για την κατασκευή ενός μεγάλου περιφερειακού σταθμού συγκεντροποίησης των απορριμμάτων στο Ελευθεροχώρι – Δωδώνης, πρέπει άμεσα να ανακληθεί και να ματαιωθεί, με παρέμβαση του κράτους.
Από όποια πλευρά και αν το εξετάσουμε και το μελετήσουμε, θα δούμε , είναι ηλίου φαεινότερο, ότι δεν συμφέρει, ούτε περιβαλλοντικά, ούτε από απόψεως οικονομικού οφέλους και ούτε από απόψεως κόστους μεταφοράς λόγω μεγάλων αποστάσεων, η συγκεντροποίηση σε ένα σταθμό και μάλιστα με ανάθεση ή με διαγωνισμό σε ιδιώτη.
Διαχείριση απορριμμάτων.
Η σημερινή κατάσταση μέσω του εθνικού συστήματος διαχείρισης (στοιχεία 2010): η ποσότητα των ανακυκλώσιμων υλικών από τους μπλε κάδους ήταν 183.298 τόνοι, πανελλαδικά. Οι ποσότητες αυτές αποτελούν ~ 9% πανελλαδικά, ενώ η κομποστοποίηση ήταν σε μηδενικό σχεδόν επίπεδο (2-3%). Γίνεται ελάχιστη κομποστοποίηση, υπάρχουν μόνο κάποια πιλοτικά προγράμματα.
Για όλο τον κύκλο διαχείρισης το κόστος ανέρχεται σε μεσαία τιμή 133€/τόνο, περίπου.
Το μέχρι τώρα εφαρμοζόμενο κεντρικό σύστημα διαχείρισης έχει αποτύχει.
Η αποκεντρωμένη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων είναι η λύση διότι μπορεί να πετύχει:
-Στη μείωση παραγομένων σκουπιδιών,
-Στην επαναχρησιμοποίηση υλικών και προϊόντων,
-Στη διαλογή στη πηγή,
-Στο ότι ο ρυπαίνων πληρώνει (πληρώνω όσο πετάω-λιγότερα τέλη καθαριότητας),
-Στο μικρό κόστος λόγω της των μικρών αποστάσεων μεταφοράς και τοπικότητας,
-Στην ενημέρωση -Ευαισθητοποίηση-Ενεργό Συμμετοχή των πολιτών,
-Στη κοινωνικοποίηση της διαχείρισης σαν διέξοδο ανάμεσα στις συμπληγάδες του Κρατισμού (παταγώδους αποτυχίας) και της ιδιωτικοποίησης μέσω ΣΔΙΤ.
Προτείνουμε τη σύσταση συνεταιριστικών μορφών κοινωνικής βάσης σε επίπεδο Δήμου, με στόχο την ανάληψη Έργου στον τομέα της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στον τόπο τους.
Τα εν λόγω σχήματα κοινωνικής βάσης, στα οποία θα συμμετέχουν πλειοψηφικά πολίτες ή/ και παραγωγικοί και κοινωνικοί φορείς αυτών ή/ και ο οικείος Δήμος με μέγιστη συμμετοχή μέχρι 49%, ποικίλουν, αξίζει να δοκιμαστούν στη πράξη, και μπορούν να είναι:
-Πολυμετοχική εταιρεία ή ετερόρρυθμος εταιρεία,
-Συνεταιρισμοί,
-Εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στις ποίες συμπεριλαμβάνονται και
οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις ή Αναπτυξιακές συμπράξεις.
Προτείνεται απόλυτη προτεραιότητα σε μεθόδους κομποστοποίηση / λιπασματοποίηση του οργανικού κλάσματος των απορριμμάτων, έναντι μεθόδων αξιοποίησης με καύση τους. Οικιακή κομποστοποίηση με κατάλληλους κάδους για όποιους χρειάζονται λίπασμα για τον κήπο τους.
Κομποστοποίηση σε μικρές αποκεντρωμένες μονάδες με μικρές επενδύσεις και κόστος λειτουργίας και τοπικές θέσεις εργασίας.
Για τη διατήρηση της γονιμότητας των εδαφών της περιφέρειας, τα οργανικά αστικά υπολείμματα θα πρέπει να μετατρέπονται σε κομπόστ και να επιστρέφουν στη γη από όπου ξεκίνησαν.
Στη περιφέρεια Ηπείρου, την περιφέρειά μας, άκουσα, δεν ξέρω αν ισχύει ότι ετοιμάζονται προσφορές από ιδιωτικές επιχειρήσεις, για την κατασκευή μεγάλου περιφερειακού σταθμού απορριμμάτων, στο Ελευθεροχώρι – Δωδώνης.
Αυτό πρέπει να σταματήσει, γιατί δεν συμφέρει ούτε τους πολίτες, ούτε το κράτος, ούτε το περιβάλλον.
Ο ιδιώτης στόχο έχει πρώτα το κέρδος και μετά το περιβάλλον και όλα τα άλλα.
Άμεσα ο Περιφερειάρχης και οι Δήμαρχοι της περιφέρειας Ηπείρου, οφείλουν να ενημερώσουν τους πολίτες αναλυτικά, με κάθε λεπτομέρεια και μετά να ζητήσουν την άποψή τους.
Η δημιουργία τοπικών Συλλογικών και Δημοτικών μονάδων, με τη μορφή που αναφέρθηκα παραπάνω, είναι η καλύτερη λύση, για το περιβάλλον, αλλά και για τους κατοίκους από πλευράς κόστους ανά δημότη / πολίτη.
Η άποψη ότι οι μικρές μονάδες έχουν μεγαλύτερο κόστος, είναι λανθασμένη.
Το αντίθετο συμβαίνει.
Οι μικρές μονάδες συμφέρουν διότι χρειάζονται: μικρότερες επενδύσεις, μικρότερο κόστος μεταφοράς απορριμμάτων , λόγω μικρής απόστασης – τοπικά, μικρότερο κόστος συντήρησης και λειτουργίας , μικρότερο κόστος ανά δημότη και επιπλέον περισσότερες θέσεις εργασίας στο Δήμο που θα είναι εγκατεστημένες.
Η μία μεγάλη ιδιωτική περιφερειακή μονάδα μειονεκτεί διότι : χρειάζεται πολύ μεγάλες επενδύσεις, μεγάλες αποσβέσεις, μεγάλο κόστος μεταφοράς, λόγω μεγάλων αποστάσεων από όλα τα χωριά της περιφέρειας, πολύ μεγαλύτερο κόστος ανά κάτοικο και μεγαλύτερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος λόγω του μεγάλου όγκου των απορριμμάτων.
Ο ιδιώτης που θα αναλάβει την κατασκευή της μεγάλης μονάδας, με σκοπό το κέρδος του, θα αυξάνει το κόστος-τέλος ανά κάτοικο και δεν θα είναι και πολύ ευαίσθητος με το περιβάλλον. Εξ’ άλλου, ο καπιταλισμός λόγω της μανίας του μεγαλύτερου κέρδους, έχει καταντήσει ο εχθρός του περιβάλλοντος και των φτωχών και αδυνάτων.
Σημαντική είναι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Παρίσι (7-3-2015) για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, να μειώσει τους ρύπους κατά 30% μέχρι το 2030, οι ΗΠΑ κατά 26-28% μέχρι το 2025 και η Κίνα κατά 25% μέχρι το 2030, εάν και εφ’ όσον τηρηθούν.
Η διαχείριση των σκουπιδιών και η προστασία του περιβάλλοντός μας είναι επείγουσα και πρωταρχικής σημασίας και για την ίδια τη ζωή μας.
Γι’ αυτό, λοιπόν η περιφέρεια Ηπείρου, αλλά και κάθε Περιφέρεια και Δήμος, επειδή δεν υπάρχει άλλος χρόνος αδράνειας και καθυστερήσεων πρέπει να εγκαταλείψουν, τα σχέδια ανάθεσης σε ιδιωτικές εταιρείες κατασκευής μεγάλων μονάδων και να ενημερώσουν με κάθε λεπτομέρεια, αναλυτικά τους Δημότες / πολίτες και σε συνεργασία με την κεντρική εξουσία, αν χρειάζεται να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο και να δημιουργηθούν μικρές μονάδες, με την μορφή που αναφέρθηκε παραπάνω σε κάθε Δήμο της Ελλάδας.
Παραδείγματα, τέτοιων μικρών μονάδων και δημοτικών, έχουν δημιουργηθεί στη Γερμανία.
Η νέα εποχή χρειάζεται τόλμη και πράξη, αν θέλουμε να ζήσουμε στο μέλλον σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον, εμείς και οι επόμενες γενιές, γιατί το περιβάλλον εκδικείται όπως αποδεικνύεται τα τελευταία χρόνια.
* Ο Άγγελος Κολέμπας είναι οικονομολόγος και πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ