“Τα Πρόσπαλτα – Η Εννεαπυργία – Τα Καλυβια – Οι Ναοί…”
(Αποσπάσματα απο την εφημερίδα Βραδυνή 30-07-1924):
– “Στα Καλυβια του Κουβαρα, την μεσαιωνικήν Εννεαπυργίαν και τα αρχαία Πρόσπαλτα, θα μας φέρει το Θεριό του Λαυρίου, και η λαμπρά οδός Αθηνών-Λαυρίου….
– Για τον ακούραστον δε στρατοκόπον και φυσιολάτρην πεζοπόρον υπάρχει και μονοπάτι απο την Βουλιαγμένην και την Βάρην διά Καλυβια, μέσω Κίτσι….
– Τα Καλυβια κείνται εις το Ν.Α. άκρον της πεδιάδος των Μεσογείων. Δυο βουνά, η Μερέντα Βόρεια .,υψους 612μ, και το Πανι Ν.Ανατ. ύψους 635μ, ορθώνονται αγέρωχα υπεράνω του χωριού…..
– Αν ήλθατε με τα πόδια, αποστολικά, όπως λέγουν οι χωριάτες, ελάτε να ξεκουρασθήτε στο Καφεζυθοοινοπωλείον του Αν. Μιχάλη… Η φιλοξενία των απλών Καλυβιωτών μαζί με την καλήν τους καρδιά θα σας προσφερθή ιπποτικώτατα…
– Μα αν παλι ήλθατε με το τρένο, με το πρόγραμμα να δροσισθήτε στην κατώγα κανενός κουμπάρου, περάστε πρώτα στους Πύργους για να δοκιμάσετε το νόστιμο νερό της Παναγίας….μέσα στα αμπέλια και δίπλα απο ερείπια παλαιάς ακμής εγείρεται ο παλαιος ναϊσκος……
– Την αρχαίαν εποχή που η Αττική ήτο κατοικημένη κατα δήμους, την θέσιν αυτήν κατείχεν ο δήμος Πρόσπαλτα, ανήκων εις την Ακαμαντίδα φυλήν…..πολλες οι επιγραφές της εποχής……Εννεαπυργία, ονομάζει ο περιηγητης Γεωργ.Βέλερ το 1689 τα Πρόσπαλτα……
– Η παράδοσις όμως τα θέλει Εννέα Πύργους: “Βλέπεις τα κομμάτια αυτά, τις πέτρες; Είναι Ελληνικά. Πάνε χρόνια τώρα που εδώ ήτανε εννέα πύργοι, εννέα πηγάδια, εννέα αδέρφια, εννέα εκκλησίες. Γι΄αυτό σήμερα το μέρος λέγεται Εννέα Πύργοι. Είχε και κάστρο στο “Καστράκι”…..
– Απο τα πηγάδια όμως μόνο ένα – της Παναγίας – ευρέθηκε, τα άλλα είναι βουλωμένα…. Σαν το νερο της Παναγίας δύσκολα βρίσεται. Της Προφάρτας όμως το πηγάδι, που είναι στον καρόδρομο, έχει πολύ καλλίτερο νερό. Υστερα έρχεται της Παναγίας στους Πύργους και ύστερα της Παναγίας στο Πανί. Και του Ταξιάρχη το νερό είναι καλό, δευτερότερο όμως….Ολα τα πηγάδια αυτα είναι σε μια γραμμή…”
….. Πράγματι, κομμάτια, θρύψαλα, μαρμαρα και πέτρες ογκούνται σε μια μακριά γραμμή, που άλλοτε εσχημάτιζαν τείχος απροσπέλαστον με επάλξεις και πύργους, με πόρτες και με υπερασπιστάς……
– Η μετονομασια των Προσπάλτων σε Εννέα Πύργους πίθανως σχετιζεται με την λατρεια της Εννεάπυργος Δημήτηρ (προστάτης αγοτικών περιοχών, παρίσταται συχνα πυργοφόρος)……
– Τα ΚΑΛΥΒΙΑ: Ο δήμος ούτος , λέγει ο Σουρμελής στα Αττικά του, ήτο ο πλουσιώτερος των Μεσογείων της Αττικής και διά τούτο είχε και δυνατήν οχύρωσιν και τείχος επί του προκειμένου όρους, διότι εννέα πύργους είχε ως προμαχώνας, οίτινες μέχρι σήμερον – 1854 – φαίνονται ερειπωμένοι, και τοσαύτας εκκλησίας…..
– Εις την Αττικής επιδρομήν των βαρβάρων ερημώθη ο τόπος ούτος και ολίγα έτη προ της Επαναστάσεως οι κάτοικοι του Κουβαρά ολίγοι προς ολίγους κατώκησαν τον σήμερον Καλύβια Κουβαρά…”….Στο χωριό αυτό ήσαν κατ΄αρχάς καλύβες, χειμερινές ή θερινές κατοικίες των βοσκών και γεωργών εκ Κουβαρά και ύστερα έγιναν συνοικισμός και χωριό.
– Τα σημερινά Καλύβια – ύψους 110μ. και κάτοικοι 1.500 – κείνται Β.Α. της αρχαίας Εννεαπυργίας και στερούνται πηγαίων υδάτων……”
(το προηγούμενο άρθρο, βρίσκεται στο βιβλίο του Γεωργ. Χατζησωτηρίου, “Ιστορίες απο τα χωριά των Μεσογείων”, έκδοση του πνευματικού κέντρου του δημου Καλυβιων Θορικού Αττικής του 2000). Για όσους ενδιαφέρονται, το βιβλίο αυτό όπως και όλα τα βιβλία τα σχετικά με την τοπική ιστορία και λαογραφία, μπορείτε να τα δανείζεστε απο την δημοτική βιβλιοθήκη.
Η φωτογραφία ανήκει στον Κο Ιωάννη Αθ. Αποστόλου.
(Από ανάρτηση της Γιώτας Δράκου στην ομάδα FORUM στο Δήμο Σαρωνικού“)