Ο ιερός ναός των Ταξιαρχών στα Καλύβια, πρωταγωνιστεί στην πλούσια ιστορία και λαογραφία της περιοχής. Μόλις ένα χιλιόμετρο νότια των Καλυβίων, με εύκολη πρόσβαση για τον καθένα μας απο την Λεωφ. Καλυβίων.
Συντηρημένος και προστατευόμενος λόγο της μεγάλης του αξίας απο την 1η εφορία Βυζαντινών αρχαιοτήτων, ανοίγει την πόρτα του κάθε Τρίτη 10.00-11.00 πμ., και κατα το διήμερο της εορτής του.
Από τα μέσα του 5 ου μ.Χ. αιώνα, σημείο Χριστιανικής λατρείας, συνδεδεμένο με τοπικά έθιμα που συνεχίζονται έως σήμερα.
Ιστορική αναδρομή:
Τρεις οικοδομικές φάσεις, αναγνωρίζονται στην κατασκευή του ναού.
Η πρώτη παλαιοχριστιανικής Βασιλικής, η επόμενη στην βυζαντινή περίοδο και η τελευταία στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Μάρτυρες της Τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η μεγάλη ημικυκλική αψίδα γύρω από την κόγχη του ιερού, τμήματα τοξοστοιχιών ενσωματωμένων στο βόρειο και νότιο κλίτος αλλά και πλήθος μαρμάρινων γλυπτών εντοιχισμένων στο κτιστό τέμπλο.
Στα βυζαντινά χρόνια, ο ναός ανακατασκευάστηκε σε μονόκλιτος και κτίστηκε το τέμπλο και το δίδυμο προσκυνητάρι.
Στην τρίτη και τελευταία οικοδομική φάση, παίρνει την σημερινή του μορφή, σαν μονόκλιτη βασιλική με δίρριχτη στέγη. Οι τοιχογραφίες που σήμερα είναι ορατές, είναι έργα της σχολής του Γ. Μάρκου του 18ου αιώνα.
Το μεγαλύτερο μέρος της αγιογράφησης, είναι ολόσωμες μορφές αγίων, αποστόλων, ιεραρχών και διακόνων. Λίγες οι περιγραφικές σκηνές, κυριότερες απο τις οποίες είναι ο Ευαγγελισμος της Θεοτόκου στην αψίδα, η Ακρα Ταπείνωσης στο τοίχο του ιερού και η Δευτέρα παρουσία στον δυτικό τοίχο.
Πάνω από την Ωραία Πύλη, υπάρχει η επιγραφή: “Ιστορείτε το παρόν δια συνδρομής και έξοδο Αγγελλί Μιχάλη Ζώγκα”.
Την ίδια περίοδο κτίστηκαν και τα κελιά, γιατί λειτούργησε και ως Μονή Ταξιαρχών.
Σύμφωνα με τον Καμπούρογλου, τόσο ο Ταξιάρχης όσο και άλλες ερειπωμένες μονές της Αττικής, προσεταιρίσθηκαν στην Μονή Ασωμάτων Πετράκη για να μην περάσουν στα χέρια των Τούρκων.
Στην Μονή των Ταξιαρχών έμεινε και ο Λόρδος Βύρων στις 19 Ιανουαρίου του 1820 κατά την διαδρομή του προς το Σούνιο. (Πληροφορίες απο το βιβλίο του Πέτρου Ι. Φιλίππου-Αγγέλου, Καλύβια Θορικού Αττικής, Ιστορική -Αρχαιολογική Περιήγηση)
Λαογραφική αναφορά:
Ο εορτασμός των Ταξιαρχών, σημείο αναφοράς στην μνήμη κάθε Καλυβιώτη.
Χάνετε στο βάθος των χρόνων, το έθιμο που
έως σήμερα παραμένει: το κορμπάνι, δηλαδή το στιφάδο που μαγειρεύεται την παραμονή το βράδυ και μοιράζεται ανήμερα μετά την Θεια Λειτουργία. Οι γυναίκες του χωριού, καθαρίζουν τα κρεμμύδια το πρωι της παραμονής και απ΄οτι λένε έως και σήμερα, δεν δακρύζουν.
Από τότε που έχω μνήμες, θυμάμαι την γιαγιά μου προπαραμονή της γιορτής, να πλέκει το στεφάνι και την γιρλάντα “του Ταξιάρχη” απο χρυσάνθεμα που έφερνε όλη η γειτονιά. Η γιρλάντα θα στόλιζε την πόρτα και το στεφάνι την εικόνα “του Ταξιάρχη”. Θυμάμαι πως πάντα την παραμονή θα πηγαίναμε στον εσπερινό, θα περνάγαμε απο το καμαράκι που έβραζε το στιφάδο και θα γυρνάγαμε στο σπίτι όλο χαρά με το παιχνιδάκι που μας είχε αγοράσει ο πατέρας και με την έννοια πως την επόμενη δεν είχαμε σχολείο! Θυμάμαι ανήμερα της γιορτής τον παππού μου καλοντυμένο και με το “καπακλίκι” στο χέρι γεμάτο μυρωδάτο στιφάδο να γυρνά απο τους Ταξιάρχες και να το προσθέτει στο στιφάδο που ήδη είχε μαγειρέψει η μητέρα μου, να “αγιαστεί ” κι αυτό. Εορταστικό το τραπέζι σε κάθε σπίτι και ευκαιρία για συνάθροιση και γλέντι.
Χαρακτηριστική η αναφορά στο πανηγύρι των Ταξιαρχών του Σωτήρη Αθ. Κόλλια απο το βιβλίο του “το χωριό μας τα Καλύβια”:
“….παρ΄όλο που αυτή την εποχή είχε πολλές δουλειές και κυρίως το μάζεμα της ελιάς αλλά και η σπορά δεν είχε τελειώσει, αυτή τη μέρα κανείς δε δούλευε.
Το πρωί, ο δρόμος προς τον Ταξιάρχη, ήταν γεμάτος κόσμο που περπατούσε στον χωματόδρομο. Απο τις πολλές βροχές, σκόνη δεν υπήρχε ούτε για δείγμα. Δεξιά και αριστερά πρασίνιζαν τα χωράφια απο τα πρώτα σπαρτά που μόλις είχαν φυτρώσει κι η διαδρομή ήταν πολύ ευχάριστη, ο καιρός δροσερός, αλλά κάπου κάπου έβρεχε.
Η εκκλησία είχε χτιστεί πριν απο εκατοντάδες χρόνια. Η στέγη είναι ξύλινη απο ξύλα βένιου και άγριου κυπαρισσιού, που είχαν κόψει λίγο πιο πέρα από την εκκλησία όπου υπήρχε ολόκληρο δάσος.
Ενα έθιμο που κρατάει αφ΄οτου έγινε η εκκλησία είναι το κορμπάνι, δηλαδή κρέας στιφάδο που έφτιαχνε η επιτροπή της εκκλησίας με μεγάλη επιτυχία. Θυμάμαι ότι το μαγείρευαν οι : Νικόλαος Χέλμης, Σπύρος Μιχάλης, Γεώργιος Αντ. Μιχάλης, Στέφανος Σωτήρχος, Βασ. Φιλίππου, Αθανάσιος Βασ. Κόλλιας.
Μετά την λειτουργία μοίραζαν το φαγητό…..μερικοί γύριζαν στο χωριό, άλλοι έμεναν στην αυλή της εκκλησίας που είχε τραπέζια και καρέκλες. Είχαν μαζί τους ψωμί και κρασί και γινόταν γλέντι. Παλαιότερα πήγαιναν και οργανοπαίκτες με κλαρίνα, νταούλι, βιολιά και σαντούρια….το πανηγύρι δεν σταματούσε εκεί αλλα συνεχιζόταν στα καφενεία με μουσικά συγκροτήματα που είχαν έρθει απο την παραμονή, όπως και στα άλλα πανηγύρια.”
Σήμερα, οι κάτοικοι της περιοχής πολλαπλάσιοι του χθές, οι έννοιες όλων μας πολλές, αλλα ο εορτασμος των Ταξιαρχών εξακολουθεί να είναι σημείο αναφοράς του τόπου.
Υποχρέωση των παλαιότερων κατοίκων και ανάγκη όλων των κατοίκων, να συνεχίσουν τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής.
– Ας περάσουμε ν΄αναψουμε το κεράκι μας, να νιώσουμε την θετική ενέργεια του χώρου και να ευχηθούμε “Χρόνια μας πολλά και του χρόνου!”
Γιώτα Ν. Δράκου, 3 Νοεμβρίου 2016.
Δημοσιευμένο ΕΔΩ τον Νοε 2016
Σημερινή ανάρτηση της Κατερίνας Κοροβέση