Ναταλί Χατζηαντωνίου
Στα 75 της χρόνια πέθανε εκείνη που ταυτίστηκε με τα κείμενα και τα τραγούδια της θρυλικής, κατ’ επίφαση «παιδικής» εκπομπής του χατζιδακικού Τρίτου και αργότερα με πολλά ακόμα τραγούδια σε δικούς της στίχους και μουσική της Λένας Πλάτωνος, του Λάκη Παπαδόπουλου, του Τάκη Μουσαφίρη κ.ά. Την Τετάρτη στη 1 το μεσημέρι θα γίνει η κηδεία της στην Ερέτρια.
Για να την αποχαιρετήσουμε να διαλέξουμε αυτό, μελοποιημένο από τη Λένα Πλάτωνος κι ερμηνευμένο από τη Σαβίνα Γιαννάτου; «Τώρα που πας κι εσύ στη Λιλιπούπολη/χαιρέτησέ μου τον δήμαρχο Χαρχούδα,/την Πιπινέζα, τον Δυστροπόπιγγα και τον δόκτορα Δρακατόρ».
Ή για να τη φανταστούμε εκείνη να μας αποχαιρετά, να διαλέξουμε αυτό, μελοποιημένο από τον Δημήτρη Μαραγκόπουλο κι ερμηνευμένο από τον Αντώνη Κοντογεωργίου; «Αντίο Λιλιπούπολη, αντίο, αντίο,/παίρνω το πατίνι μου, το άλογο, το πλοίο,/παίρνω το τρένο της γραμμής, παίρνω τ’ αεροπλάνο/και φεύγω Λιλιπούπολη, τις ομορφιές σου χάνω».
Βλέπετε, ό,τι κι αν έγραψε αργότερα η Μαριανίνα Κριεζή, στίχους για περίφημα τραγούδια ή βιβλία για παιδιά, όσες εκπομπές κι αν έκανε ως ραδιοφωνική παραγωγός, με το Τρίτο Πρόγραμμα επί Μάνου Χατζιδάκι είναι καταρχάς ταυτισμένη και με το πνεύμα ελευθερίας και εμπιστοσύνης που «χάριζε» εκείνος στους συνεργάτες του, ωθώντας τους σε μια δημιουργικότητα που γεννούσε καινοτομία και ανυπέρβλητα ωραία πράγματα.
Και φυσικά από το Τρίτο, με τη «Λιλιπούπολη» είναι ταυτισμένη η Κριεζή. Και όχι βέβαια μόνο με τα τραγούδια αλλά και με τα κείμενα της θρυλικής, κατ’ επίφαση «παιδικής» εκπομπής. Και είναι βέβαια η «Λιλιπούπολη» που μας δίνει τα κλειδιά, τους ήρωες και τις λέξεις για να αποχαιρετήσουμε τη Μαριανίνα Κριεζή, «ξορκίζοντας» τη θλίψη που προκάλεσε ο θάνατός της με τις εικόνες της δικής της φαντασίας. Αλλά πάλι δεν έχει τίποτα «φανταστικό» αυτή η απώλεια, αφού η Κριεζή πέθανε στα 75 της χρόνια, σε μια συνθήκη απόλυτης μοναξιάς, απόσυρσης ουσιαστικά, που είχε επιλέξει η ίδια, ζώντας τα πολλά τελευταία χρόνια, μόνη, στο λιτό και ταπεινό σπιτάκι της στην Ερέτρια, μαζί με τα σκυλιά της και διατηρώντας επαφή με πραγματικά ελάχιστους φίλους. Στην Ερέτρια θα γίνει και η κηδεία της, μεθαύριο Τετάρτη, στη 1 το μεσημέρι.
Ποια ήταν λοιπόν η Μαριανίνα Κριεζή; Ηταν εκείνη που μαζί με τη χορογράφο και σκηνοθέτρια Ρεγγίνα Καπετανάκη και την παιδοψυχολόγο Ελένη Βλάχου υπήρξε βασική συνδημιουργός της θρυλικής «παιδικής» εκπομπής του Τρίτου, μιας εκπομπής, όμως, που καθόλου δεν ήταν παιδική τουλάχιστον ως προς το γεγονός ότι δεν κατέβαζε ποτέ τον πήχη των κοινωνικοπολιτικών συμβολισμών και των αφηγήσεων για να προσεγγίσει το ανήλικο κοινό, αντιθέτως εκπαίδευε και το ανήλικο και το ενήλικο κοινό να προσεγγίζουν και τους συμβολισμούς και τις αφηγήσεις.
Ηταν εκείνη που όσα χρόνια διήρκεσε η εκπομπή (από το 1977 έως το 1982) συνδημιουργούσε τα θεατρικά κείμενα για τα σχεδόν 250 ραδιοφωνικά επεισόδια της «Λιλιπούπολης» (η ΕΡΤ είχε στο αρχείο της 138 επεισόδια, κάποια άλλα κυκλοφορούσαν στο ίντερνετ και «χαμένα» θεωρούνταν 73 επεισόδια, τα οποία πρόσφατα εντοπίστηκαν από τον δημοσιογράφο και μελετητή Γιώργο Αλλαμανή στο πλαίσιο έρευνας που έκανε για το υπό έκδοση βιβλίο «Στον καιρό της Λιλιπούπολης» και έτσι «επέστρεψαν» κι αυτά στην ΕΡΤ). Και τι ραδιοφωνικά επεισόδια ήταν αυτά! Καθένα, μια πλήρης μουσικοθεατρική παράσταση με πολιτικές και κοινωνικές αιχμές και θεατρικά κείμενα για συνολικά 28 ρόλους που ερμήνευσαν 31 ηθοποιοί, «προεξάρχουσας» της Αννας Παναγιωτοπούλου που έφερε στην εκπομπή τον «αέρα» της Ελεύθερης Σκηνής.
Η Κριεζή ήταν επίσης η στιχουργός των τραγουδιών της «Λιλιπούπολης» που, σε μουσικές της Λένας Πλάτωνος, του Νίκου Κυπουργού, του Δημήτρη Μαραγκόπουλου και του Νίκου Χριστοδούλου, τα έχουν τραγουδήσει γενιές και γενιές: «Δεν είμαστε Ζουλού», «Η μαγιονέζα», «Λαέ της Λιλιπούπολης», «Ο χορός των μπιζελιών», «Ρόζα Ροζαλία», «Μες στο μουσείο» κ.ά.
Το εξαιρετικό στιχουργικό ταλέντο κι αυτό το «εικονοκλαστικό» ιδίωμα, το χιούμορ συχνά, οι απρόβλεπτοι ήρωες, η μοναδική φαντασία και το συναίσθημα, η αφηγηματική ικανότητα «χαρίστηκαν» βέβαια και σε άλλα τραγούδια εκτός «Λιλιπούπολης», όπως όλα όσα περιλαμβάνει το εμβληματικό για την ευρωπαϊκή δισκογραφία «Σαμποτάζ» της Λένας Πλάτωνος («Το Κοπερτί», «Θα συναντηθούμε στο σαλούν», «Αν μ’ αγαπάς έλα να κάνουμε έρωτα») ή επίσης όλα από το «Τσάι γιασεμιού» της Αρλέτας («Batida de coco», «Τα ήσυχα βράδια», «Ο Τάκης» κ.ά.) σε μουσική Λάκη Παπαδόπουλου, ενώ είχαν προηγηθεί τα «Πλατεία Αμερικής» και «Σερενάτα». Σε δικούς της στίχους ήταν και τα «Ενα λεπτό περιπτερά» (Στράτος Διονυσίου), «Μια νύχτα μόνο», «Το σ’ αγαπώ μπορεί» (Δήμητρα Γαλάνη), «Κατά βάθος αλεπού» (Ελένη Δήμου) και δεκάδες άλλα.
Με τον Λάκη Παπαδόπουλο και την Αρλέτα
Η Μαριανίνα Κριεζή είχε γράψει βέβαια και κείμενα και στίχους για τις παραστάσεις της Ελεύθερης Σκηνής. Είχε επίσης γράψει και αρκετά παιδικά βιβλία: Ρόζα Ροζαλία ή το ροζ χρώμα (εκδ. Μικροσκόπιο), Ο καρομυτόγκας (Αιωρα) Το κόκκινο αβγό που τα σπάζει όλα, Χρόνια Πολλά, Αν ήμουν Αη Βασίλης, (εκδ. Αμμος) και μεταφράσει ακόμα περισσότερα. Ως παραγωγός στην ΕΡΑ είχε παρουσιάσει διάφορες εκπομπές, όπως τις «Μου το ‘πε ένα πουλάκι», «Το νυχτικό του πύργου» και «Αύριο όλα θα είναι καλύτερα».
Είχε γεννηθεί το 1947 στην Αθήνα. Τα παιδικά της χρόνια τα πέρασε στο Ψυχικό. Και τα καλοκαίρια στην Υδρα απ’ όπου ήταν η καταγωγή της. «Οταν ήθελα να μιλήσω, για κάποιο λόγο μίλαγα µε ομοιοκαταληξίες. Ο πατέρας μου δεν με πήγε σε ψυχίατρο. Αρχισε να μου διαβάζει ποιήματα και να μου βάζει Βάγκνερ. Εκεί οφείλεται και η απέχθειά μου για την κλασική μουσική. Μάλλον. Μου διάβαζε Μολιέρο κι όταν του έλεγα “Μπαμπά, δεν καταλαβαίνω τίποτα”, μου έλεγε “δεν πειράζει, αγάπη μου, άκου τη μουσική της γλώσσας”», είχε διηγηθεί η ίδια το 2006 στον Ευθύμη Φιλίππου (Lifo), σε μία από τις σπανιότατες συνεντεύξεις της.
Οταν τελείωσε το σχολείο πέρασε στη Φιλοσοφική αλλά την εγκατέλειψε σύντομα για να σπουδάσει σκηνογραφία στην ΑΣΚΤ. Και μετά έφυγε στο Παρίσι για να ειδικευτεί στο σχέδιο υφάσματος. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε ως γραφίστρια. «Παράλληλα», έλεγε στην ίδια συνέντευξη, «έγραφα κάτι στιχάκια για μαγιονέζες που άρεσαν μόνο στον μπαμπά μου και σε έναν άλλον, ο οποίος μίλησε για μένα στον Χατζιδάκι όταν ήμουν στο Παρίσι. Κι ύστερα ήρθε η Λιλιπούπολη…».