Γιώργος Παναγιωτόπουλος*
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, σήμερα, απέχει πολύ από το ιδεολογικό και οραματικό υπόβαθρο συγκρότησής της. Βιώνει μια διαρκή διόγκωση των αρμοδιοτήτων της, χωρίς- ταυτόχρονα- να υποστηρίζεται από νέες προσλήψεις μόνιμου και εξειδικευμένου προσωπικού και από τους απαραίτητους οικονομικούς και υλικοτεχνικούς πόρους.
Το πιο σημαντικό πλήγμα, όμως, αποτέλεσε- με κυβερνητική επιλογή μετά το 2019- η πλήρης απαξίωση των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων, καθώς μια κλειστή ομάδα διαχειρίζεται μέσω των οικονομικών επιτροπών, το σύνολο των επιλογών σε κάθε Δήμο και Περιφέρεια.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η στόχευση της κυβέρνησης είναι η μετατροπή του Θεσμού της Αυτοδιοίκησης σε έναν υπηρεσιακό βραχίονα του Κράτους, σκληρά εποπτευόμενο από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και τον δημοσιονομικό έλεγχο, σε βαθμό που καταργεί την ίδια την έννοια της Αυτοδιοίκησης.
Από την άλλη πλευρά, αυτή η διαρκώς εντεινόμενη απόκλιση της φύσης της Αυτοδιοίκησης από την λειτουργία που της επιβάλει το Κράτος, υπονομεύει την ποιότητα της Δημοκρατίας. Υποβαθμίζει την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δημοκρατία στην συλλογική συνείδηση και κλονίζει την πίστη των πολιτών στην σημασία του «μετέχειν» στα κοινά. Κλονίζει, δηλαδή, την αξία των αμεσοδημοκρατικών αυτοδιοικητικών Θεσμών και υποβιβάζει τον πήχη προσδοκίας των πολιτών.
Τελικά, η σημερινή κατάσταση στην Αυτοδιοίκηση υπονομεύει «από την βάση προς την κορυφή» το όλον της ελληνικής Πολιτείας. Υπονομεύει την πρόθεση συμμετοχής και πολιτικής ωρίμανσης στελεχών πολύτιμων για τον εμπλουτισμό όλων των πεδίων της διακυβέρνησης. Είναι αδιανόητος ο εγκλωβισμός των εκπροσώπων της κοινωνίας σε έναν φαύλο κύκλο μικροδιευθετήσεων και μικροπολιτικής λόγω έλλειψης ζωτικού χώρου για άσκηση πραγματικής πολιτικής.
Αν δεν προωθηθεί ένα νέο μοντέλο αυτοδιοίκησης, αν δεν δημιουργηθεί ένας αυθεντικός χώρος όσμωσης υγιών φιλοδοξιών και ικανοτήτων, είναι αδύνατο να προωθηθεί το νέο υπόδειγμα δημοκρατικών συγκλίσεων που απαιτούν οι καιροί.
Υπάρχει λύση που να οδηγεί την Αυτοδιοίκηση σε έξοδο από το σημερινό αδιέξοδο;
Υπάρχει, εφόσον μια Δημοκρατική Κυβέρνηση παρέμβει αποφασιστικά, νοηματοδοτώντας, ξανά την ισχύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αποτελεί πατριωτικό μας καθήκον, να προτείνουμε ένα νέο θετικό παράδειγμα μιας «άλλης Αυτοδιοίκησης».
Ενός Θεσμού όπου το κέντρο βάρους θα είναι ο πολίτης και στα πλαίσια του οποίου οι αιρετοί εκπρόσωποί του θα συνθέτουν και θα παράγουν βιώσιμες λύσεις τοπικής, περιφερειακής και εθνικής ωφέλειας.
Με τομές που θα προωθούν την συμπεριληπτική έκφραση των κοινωνικών ρευμάτων και των μηχανισμών αυτοοργάνωσης.
ΟΙ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΤΟΜΕΣ:
1. Η άμεση κατάργηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, που έχει αποδειχθεί ότι χειραγωγεί, καθυστερεί και, τελικά, αλλοιώνει την ουσία του δημοκρατικού προγραμματισμού.
2. Η αντικατάσταση του προληπτικού δημοσιονομικού ελέγχου από τον- εκ των υστέρων-κατασταλτικό, με την ταυτόχρονη απαίτηση αυξημένων πλειοψηφιών για την λήψη αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα, αλλά και την θεσμοθέτηση ενιαίας προληπτικής γνωμοδοτικής υπηρεσίας στελεχωμένης από καταρτισμένους δημοσίους υπαλλήλους, σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας ή ανά Δήμο, αν ο πληθυσμός του υπερβαίνει τις 100.000 κατοίκων. Οι Αιρετοί πρέπει να αποφασίζουν για τον τόπο τους, έχοντας την κατάλληλη επιστημονική και νομική/δημοσιονομική θωράκιση, πριν την ψήφιση αποφάσεων.
3. Η υποχρεωτική δημόσια μετάδοση των συνεδριάσεων Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων, της οικονομικής επιτροπής και όλων των συνεδριάσεων των Δ.Σ.των εποπτευόμενων νομικών προσώπων, μέσω διαδικτύου.
4. Η άμεση απόδοση στους Δήμους και στις Περιφέρειες, των οικονομικών πόρων, της στελέχωσης και του εξοπλισμού που αντιστοιχούν στις αρμοδιότητές τους, με δαπάνη που θα εντάσσεται στον κρατικό προϋπολογισμό, μετά από την αναγκαία αναλογιστική μελέτη. Τα αναλογούντα έσοδα θα εισπράττονται απευθείας από τον κεντρικό προϋπολογισμό και όχι από διαμεσολαβητές, όπως οι πάροχοι ενέργειας.
5. Η υποχρεωτική δημόσια διαβούλευση για αποφάσεις που τέμνονται με συλλογικότητες κάθε Δήμου ή Περιφέρειας, κυρίως στα πεδία του περιβάλλοντος, της αλληλεγγύης, του ερασιτεχνικού αθλητισμού, των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και της ανάπτυξης. Σε περίπτωση που οι προτάσεις/αποφάσεις του Δημοτικού/Περιφερειακού Συμβουλίου απορρίπτονται από τους φορείς των πολιτών, τότε -μετά από δημόσια επιχειρηματολογία- θα πρέπει να διενεργούνται τοπικά δημοψηφίσματα.
6. Η συγκρότηση περιφερειακού οργάνου χωροταξικού σχεδιασμού στην κατεύθυνση του δικαιώματος παραγωγικού και αναπτυξιακού αυτοπροσδιορισμού, στο οποίο θα συμμετέχουν οι Δήμαρχοι, οι επικεφαλής της μείζονος μειοψηφίας κάθε Δήμου, καθώς και οι αντιπεριφερειάρχες και ο/η Περιφερειάρχης και ο/η επικεφαλής της μείζονος μειοψηφίας, αντίστοιχα. Το όργανο θα λειτουργεί αποφασιστικά και όχι γνωμοδοτικά και σε περίπτωση διαφωνίας με την Κυβέρνηση θα πρέπει να προβλέπεται διενέργεια δημοψηφίσματος με δεσμευτική ισχύ.
7. Η θωράκιση των δικαιωμάτων της μειοψηφίας του Δημοτικού και Περιφερειακού Συμβουλίου, όπως η εισαγωγή θεμάτων προς συζήτηση στην ημερήσια διάταξη των συμβουλίων και η υποχρεωτική διασφάλιση γραφείων, αλλά και ανθρώπινων και οικονομικών πόρων στην μείζονα μειοψηφία, προκειμένου αυτή να έχει πραγματική ικανότητα άσκησης αντιπολίτευσης και ελέγχου. Αυτή η ορθή πρακτική εφαρμόζεται με επιτυχία σε προηγμένες Δημοκρατίες.
Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ:
Η πρόκληση που αντιμετωπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ ως κορμός της μεγάλης Δημοκρατικής Διακυβέρνησης που θα προκύψει από τις ερχόμενες εθνικές εκλογές, είναι η έναρξη ενός μεγάλου και συμπεριληπτικού κύκλου διαβούλευσης με υφιστάμενα ή νέα πλειοψηφικά αυτοδιοικητικά ρεύματα που ενσωματώνουν όλες τις δημοκρατικές και κοινωνικές δυναμικές, ώστε να σχηματίσει πλατιές συμμαχίες που αφουγκράζονται το αυτοδιοικητικό του πρόγραμμα και παρέχουν εγγυήσεις νίκης χωρίς εκπτώσεις σε ηθικό και αξιακό επίπεδο.
Η «άλλη Ελλάδα» μας προσκαλεί και μας προκαλεί να πάρουμε, έγκαιρα, θέση πρωταγωνιστή στις αυτοδιοικητικές εξελίξεις.
*Μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ