κεντρική φωτο΄:Η απολυμένη από το Αρσάκειο Νηπιαγωγείο Ψυχικού μουσικοπαιδαγωγός Τατιάνα Ζωγράφου
Μυρσίνη Ζορμπά*
Εχετε δει τη «Λευκή κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε στο σινεμά; Εύχομαι να μη συμβούν και άλλα περιστατικά που θα τη δικαιώνουν και θα αποδεικνύουν ότι η υποκρισία, η απόκρυψη και η μετατροπή της σχολικής κοινότητας σε άλαλο μάρτυρα δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να σβήνεις τα ίχνη ενός βιαστή μέσα στο σχολείο. Γιατί αντί να του δείξεις την πόρτα με τα πρώτα ύποπτα σημάδια μόλις το καταλάβεις, τον κρατάς εκεί και το στοιχειώνεις.
Ερχεται μια στιγμή που ένας κεραυνός, όπως ήταν η υπόθεση Λιγνάδη, συγκλονίζει αιφνιδιαστικά μια κοινότητα. Ολοι αναστατώνονται, η τάξη διαταράσσεται. Είναι λογικό να συμβαίνει σε μια μαθητική κοινότητα, όταν έρχεται στο φως μια είδηση bulling, κακοποίησης, σεξουαλικής αποπλάνησης, βιασμού.
Ο τρόπος που θα αντιδράσουν τα μέλη της κοινότητας, σε όποια θέση κι αν βρίσκονται –μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς, βοηθητικό προσωπικό– εξαρτάται πολύ από τη στάση της διοίκησης, τη δυνατότητά της να εγγυηθεί την αναζήτηση της αλήθειας, τον διάλογο, το δικαίωμα όλων να εκφραστούν ελεύθερα. Ετσι επιτυγχάνεται η ανασυγκρότηση της κλονισμένης κοινότητας. Γιατί σ’ αυτές τις στιγμές όλοι αγωνιούν, προβληματίζονται για το τι έφταιξε, γιατί και πώς συνέβη, τι πρέπει να γίνει από δω και μπρος. Διαδικασία κάθαρσης.
Μια τέτοια ήταν η κρίσιμη στιγμή που ξέσπασε σαν καταιγίδα με τις καταγγελίες βιασμού ανηλίκων, τις καταγγελίες αποφοίτων των Αρσακείων που ακολούθησαν και που ατυχώς τέθηκαν εσπευσμένα στο αρχείο, μέχρι την καταδίκη του Δ. Λιγνάδη από το δικαστήριο. Πολύχρονη και συστηματική η συνεργασία του με το Αρσάκειο Ψυχικού, ανήκε στο κοινωνικό περιβάλλον του σχολείου, δίδασκε στον Θεατρικό Ομιλο (ως παιδαγωγός και μέντορας, σκηνοθετώντας ως ιδεολογικός και καλλιτεχνικός ταγός τα όνειρα των παιδιών προς τον κόσμο της τέχνης, της δόξας, του κύρους). Εχοντας τη στενή συνεργασία του αδελφού του, που υπήρξε φιλόλογος του σχολείου και ίσως συνεχίζει να είναι, που τον υποστήριζε και συνέχισε να τον στηρίζει με δημόσιο λόγο και ως κατηγορούμενο.
Μέσα στα χρόνια και για μια 35ετία, από το ’90 και την εμπειρία μου στη φυλακή ανηλίκων της Κασσαβέτειας έως και ολόκληρη την πρώτη 15ετία του αιώνα μας, που ασχολήθηκα συστηματικά με τη δημιουργία του εθελοντικού σωματείου «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού», έμαθα να ξεχωρίζω τους εκπαιδευτικούς που νοιάζονται υπεύθυνα για τα παιδιά. Φιλομαθείς και ευαίσθητοι, με ενσυναίσθηση και φροντίδα για τα παιδιά, αποφεύγοντας την αυστηρότητα και τον προστατευτισμό, ανοίγοντάς τους δρόμο για να εκφραστούν ελεύθερα. Το κυριότερο, μην κρύβοντας ποτέ κάτω από το χαλί ακόμη και το πιο δύσκολο πρόβλημα.
Μια τέτοια εκπαιδευτικός του Αρσακείου ήταν τα τελευταία 15 χρόνια που τη γνωρίζω η πολυτάλαντη Τατιάνα Ζωγράφου, με σπουδές και διπλώματα μουσικής και παιδαγωγικών στην Ελλάδα και στην Αγγλία και με συγγραφικό και μουσικό έργο για παιδιά, δισκογραφία, συνεργασίες με γνωστούς μουσικούς, συναυλίες. Με πίστη στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, όπου εκπονεί διδακτορική διατριβή, αλλά και πνεύμα ακτιβισμού, εθελοντισμού, ανιδιοτέλειας. Οποτε τη συναντούσα σκεφτόμουν πόσο τυχερά ήταν αυτά τα παιδιά αλλά και τα δικά μας, του Δικτύου, εκεί στις κάτω γειτονιές του Στ. Λαρίσης, που κι αυτά τα νοιαζόταν και οργάνωνε μουσικές εκδηλώσεις τακτικά. Ενα πρότυπο σύγχρονης, απελευθερωτικής παιδαγωγικής και δημιουργικής παιδείας χωρίς κοινωνικές προκαταλήψεις.
Τι θα περίμενα, συνεπώς, να κάνει μια τέτοια εκπαιδευτικός στην κρίσιμη στιγμή; Θα ήταν ανησυχητικό αν κλεινόταν στον φόβο και στη σιωπή που κυριάρχησαν στο περιβάλλον του σχολείου, αν υπέκυπτε στην αδιαφορία. Ολα αυτά που κλονίζουν συνειδήσεις, γεννούν ερωτήματα, προκαλούν αναθεωρήσεις για πρόσωπα και καταστάσεις είναι μέρος της πραγματικότητας μιας ζωντανής σχολικής κοινότητας και των μελών της. Αλίμονο αν έδειχναν αδιαφορία, αν δεν αγωνιούσαν για την αλήθεια. Ποιος περιμένει ότι οι αποκαλύψεις για την κρυφή ζωή και τις καταγγελίες βιασμών ανηλίκων από ένα τόσο προβεβλημένο και οικείο πρόσωπο θα άφηναν τις συνειδήσεις αδιατάρακτες και την έκφραση γνώμης φυλακισμένη;
Και όμως, άφησαν κλεισμένη στον ελεφάντινο πύργο της τη διοίκηση του σχολείου. Που δεν άντεχε να αντιμετωπίσει την αλήθεια με ειλικρίνεια, να αναγνωρίσει τα λάθη της στην αντιμετώπιση μικρών και μεγάλων καθημερινών συμβάντων και αντιμετώπισε εχθρικά κάθε καταγγελία μαθητών και γονιών που φοβόταν ότι θα της χαλάσει την εικόνα του τέλειου σχολείου.
Αλλά όλοι ξέρουμε αυτό που η διοίκηση, σε βάρος των μαθητών της και της ιστορίας του σχολείου, δεν μπόρεσε να παραδεχθεί: ότι δεν υπάρχουν τέλειοι μαθητές, τέλειοι δάσκαλοι, τέλεια σχολεία. Αυτό που μπορεί και χρειάζεται να υπάρχει είναι κάτι πολύ πιο δύσκολο: σχολικές κοινότητες που σέβονται την προσωπικότητα των ανηλίκων και δημιουργούν το κατάλληλο δημιουργικό πλαίσιο για την ανάπτυξή τους.
Η Τατιάνα απολύθηκε, μετά από είκοσι πέντε χρόνια δουλειάς στο νηπιαγωγείο του Αρσακείου, δυστυχώς για τα παιδιά. Τιμωρήθηκε σκληρά, γιατί δεν υπάκουσε στο ασφυκτικό αυταρχικό μοντέλο του τέλειου σχολείου και της συγκάλυψης και αποσιώπησης όσων ήταν κοινά μυστικά, στο όνομα της τήρησης ισορροπιών.
*Τέως υπουργός Πολιτισμού
• Η Τατιάνα Ζωγράφου, μουσικός, ερμηνεύτρια και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, έχει στο ενεργητικό της εκτός των άλλων και επτά δίσκους με τραγούδια για παιδιά και μεγάλους, καθώς και συνεργασίες με κορυφαία ονόματα του μουσικού χώρου.
Από το 1998 εργαζόταν σταθερά (με σύμβαση αορίστου χρόνου) ως μουσικοπαιδαγωγός στο Αρσάκειο Νηπιαγωγείο Ψυχικού, από όπου τον περασμένο Αύγουστο απολύθηκε, σύμφωνα με πηγές μας, «εκδικητικά», για λόγους που, απ’ ό,τι φαίνεται, σχετίζονται με post της στην προσωπική της σελίδα στο Facebook, που αφορούσαν την υπόθεση Λιγνάδη και την επιστολή των 285 αποφοίτων (1996-2002) των Αρσακείων (οι οποίοι στην πορεία έγιναν 400), με σοβαρές καταγγελίες για κακοποίηση, ψυχική και σωματική, κατά μαθητών και συγκάλυψη από ορισμένους καθηγητές, υπόθεση ωστόσο που αρχειοθετήθηκε γιατί τα όποια πιθανά ποινικά αδικήματα πριν από το 2006 έχουν παραγραφεί…ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ