284
Μέσα στην πόλη του Λαυρίου, στον χώρο του Παλαιού Α’ Δημοτικού Σχολείου, στεγάζεται άλλο ένα κομμάτι της ιστορικής μνήμης της πόλης, και πιο συγκεκριμένα το Μουσείο Κεραμικής ΑΚΕΛ “Πάνος Βαλσαμάκης”. Η εταιρεία λειτούργησε ανάμεσα στα έτη 1940-1957 με σκοπό τη δημιουργία ειδών αγγειοπλαστικής (πορσελάνες, φαγεντιανά), και οι εγκαταστάσεις της ήταν στο (εγκαταλελειμμένο τότε) μεταλλοπλύσιο της Εταιρείας Μεταλλουργείων Λαυρίου, το οποίο και διαρρυθμίζεται κατάλληλα για να υποδεχτεί τα αντίστοιχα μηχανήματα.
Το 1942 αναλαμβάνει πόστο ως καλλιτεχνικός διευθυντής της ΑΚΕΛ ο Πάνος Βαλσαμάκης, ο οποίος ήταν κεραμίστας στον “Κεραμεικό”, που όμως έκλεισε λόγω επιτάξεως από τα γερμανικά στρατεύματα. Ο ίδιος, επηρεασμένος από τη λαϊκή τέχνη αλλά και το μοτίβα της εποχής, δημιουργεί εξαίσια σχέδια για διάφορα χρηστικά αλλά και διακοσμητικά αντικείμενα (πιάτα τοίχου, βάζα, κηροπήγια, κύπελλα, σταχτοδοχεία, κά), ενώ παράλληλα εκπαιδεύει και τους νέους εργαζόμενους στην τέχνη.
Αν και η ΑΚΕΛ ολοκλήρωσε τη λειτουργία της το 1957, ωστόσο οι μνήμες και η σπουδαιότητα της εταιρείας έμειναν στο συλλογικό ασυνείδητο της πόλης μέσα από τα αντικείμενα που διέθεταν οι ντόπιες (και όχι μόνο) οικογένειες.
Έτσι, το 2003, μέσα από την συντονισμένη προσπάθεια της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής (Ε.ΜΕ.Λ.) και με την συμβολή του Αλέκου Βαλσαμάκη, εκπροσωπώντας την οικογένεια του Π. Βαλσαμάκη, ιδρύθηκε το «Μουσείο Κεραμικής Α.Κ.Ε.Λ.-Πάνος Βαλσαμάκης» της Ε.ΜΕ.Λ., το οποίο από το 2019 φιλοξενείται στο συγκρότημα του Παλαιού Α’ Δημοτικού Σχολείου Λαυρίου.
Στις προθήκες της μόνιμης έκθεσής του μπορεί κανείς να θαυμάσει μία υπέροχη συλλογή από κεραμικά αλλά και διάφορα διακοσμητικά αντικείμενα, όλα με εξαίσια σχέδια και χρώματα. Οι ιστορίες κάθε αντικειμένου αναδεικνύουν και τον δεσμό της πόλης με την Α.Κ.Ε.Λ., ενώ οι φωτογραφίες των εργαζομένων που διασώζονται και κοσμούν το Μουσείο κρατούν ζωντανή τη μνήμη αυτής της περιόδου.
Το Λαύριο έχει άλλο ένα ιστορικό σημείο μέσα στην πόλη, το οποίο φέρει την ταυτότητα της βιομηχανικής ιστορίας και πολιτισμού. Μέσα από τα σχέδια και τα χρώματα, την χειρωνακτική χρήση του τροχού και την επαφή των εργαζομένων με τον σπουδαίο Πάνο Βαλσαμάκη δημιουργήθηκε άλλο ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας του Λαυρίου- ένα κομμάτι γεμάτο χρώμα, αναμνήσεις, συλλογικότητα και δημιουργία.